Skip to main content
[:nl]“Ik moet het gewoon zeggen hè?” Ze kijkt me lachend aan. “Ik doe het natuurlijk liever niet, maar dat schiet niet op, zoveel weet ik nu wel”. Hannie (fictieve naam) heeft een vermijdende persoonlijkheidsstoornis. Ook wel ontwijkende persoonlijkheidsstoornis genoemd. Zelf ben ik niet dol op de term ‘stoornis’ in persoonlijkheidsstoornis, maar zo is wordt dat nou eenmaal genoemd in ons classificatiesysteem, de DSM 5. Liever spreek ik van problemen in het persoonlijk functioneren, waarin bijvoorbeeld zelfbeeld en zelfsturing negatief of onvoldoende is, of verbondenheid en intimiteit met anderen niet goed lukken. Het is duidelijk dat dit groot lijden veroorzaakt.

Neiging om dingen te vermijden

Ik spreek Hannie nu ongeveer 2 jaar. Daarom kan ze er nu wel om lachen, om haar neiging dingen te vermijden. Dat gaat dan vaak om sociale situaties. Mensen als Hannie zijn overmatig bang voor kritiek en schatten de kans daarop hoog in. Ze zijn ook extra gevoelig voor kritiek. Ook hebben ze een negatief zelfbeeld en beoordelen zichzelf dus snel als dom of saai. Omdat veel activiteiten ook nieuwe contacten inhouden, gaan ze die activiteiten uit de weg. Emoties vinden ze eng, daarom gaan ze die bij zichzelf en anderen uit de weg.

Bij Hannie gaat het nu om een probleem binnen de relatie die ze net heeft. Ze wil eigenlijk soms ook wel een avond alleen zijn, maar durft dat niet goed tegen haar vriend te zeggen. Terwijl ze al een aantal keren heeft gemerkt dat hij haar goed begrijpt en haar wensen wil respecteren. Met enige aanmoediging belooft ze me het gesprek weer met hem aan te gaan.

Een kwestie van doen

De behandeling van een vermijdende persoonlijkheidsstoornis is vaak een kwestie van begrip krijgen voor hoe het werkt, en dan een kwestie van doen. Door dat doen kunnen mensen ervaren dat hun negatieve beleving van zichzelf niet erg reëel is en niet gedeeld wordt door anderen. Ook merken ze dat mensen veel minder kritisch en afwijzend zijn dan ze dachten. En uiteindelijk dat het krijgen van kritiek te overleven is. Want kritiek ontvangen of een conflict aangaan, is soms nodig om je echt verbonden voelen met anderen.

Meer informatie? 

Voor meer informatie: lees het boek van Ed Berretty en Kees Korrelboom: Leven met een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis. Wil je iemand spreken om uit te zoeken of je misschien een vermijdende/ontwijkende persoonlijkheidsstoornis hebt dan kan WegwijsGGZ je daarbij helpen.[:]